قیاس، شرایط و انواع آن

قياس:

 

            1ـ موضوعي كه حكمش معلوم است (اصل يا مقيس‌عليه)          (شراب حرام است)

     عناصر قياس:     2ـ حكم اصل                                                                     (حكم حرمت)

                            3ـ موضوعي كه حكمش مجهول است (فرع يا مقيس)                (آب‌جو) حكمش مجهول است

                            4ـ سبب حكم كه در هر دو موضوع وجود دارد (جامع يا علت)   (سكرآور بودن در هر  دو

                                                                                                                     موجود است)

 

 

                                                                                                  تكليفي

                           1ـ حكم اصل بايد حكم شرعي فرعي باشد اعم از     وضعي

    شرايط قياس:    2ـ حكم اصل بايد با دليل قرآن يا سنت ثابت شده باشد نه قياس

                           3ـ اصل يا مقيس‌عليه نبايد استثنا باشد.

 

                         1ـ قياس (استدلال از كلي به جزئي)

     سه اصطلاح    2ـ استقراء (استدلال از جزئي به كلي)

                         3ـ تمثيل (استدلال از جزئي به جزئي)

 

نكته: قياس منطقي: برهان و دليل اصولي است.

نكته: تمثيل منطقي در اصول قياس است.

 

       انواع قياس    1ـ منصوص‌العله: علت حكم از زبان شارع فهميده مي‌شود.

                          2ـ مستنبط العلّه: علت حكم از زبان شارع فهميده نمي‌شود بلكه عقل درك مي‌كند.            

 

       1ـ قياس جلي: قطعاً بدانيم جهات افتراق فرع و اصل تأثيري در حكم قضيه ندارد.

       2ـ قياس خفّي: قطعاً ندانيم جهات افتراق فرع و اصل تأثيري در حكم قضيه ندارد بلكه ظن به عدم تأثير داريم.

نكته: قياس اجماع منقول بر خبر واحد قياس خفي است.

 

نكته: اهل شيعه قياس مستنبط العله را صحيح نمي‌داند.