قوه مقننه
اصل پنجاه و هشتم
«اعمال قوة مقننه از طريق مجلس شوراي اسلامي است كه از نمايندگان منتخب مردم تشكيل ميشود و مصوبات آن پس از طي مراحلي كه در اصول بعد ميآيد براي اجرا به قوة مجريه و قضائيه ابلاغ ميگردد.»
در ايران قوة مقننه دو ركن دارد: 1- مجلس شوراي اسلامي، 2- شوراي نگهبان.
شوراي نگهبان متشكل از 6 نفر فقيه و 6 نفر حقوقدان و مجلس شوراي اسلامي متشكل از نمايندگان منتخب مردم از حوزههاي مختلف انتخابيه است.
نكته: در ايران نظام تك مجلسي حاكم است.
انتخابات:
اصل شصت و دوم
«مجلس شوراي اسلامي از نمايندگان ملت كه به طور مستقيم و با رأي مخفي انتخاب ميشوند تشكيل ميگردد.
شرايط انتخاب كنندگان و انتخاب شوندگان و كيفيت انتخابات را قانون معين خواهد كرد.»
اصل شصت و سوم
«دورة نمايندگي مجلس شوراي اسلامي چهار سال است. انتخابات هر دوره بايد پيش از پايان دورة قبل برگزار شود به طوري كه كشور در هيچ زمان بدون مجلس نباشد.»
اصل شصت و چهارم
«عدة نمايندگان مجلس شوراي اسلامي دويست و هفتاد نفر است و از تاريخ همه پرسي سال يكهزار و سيصد و شصت و هشت هجري شمسي پس از هر ده سال، با در نظر گرفتن عوامل انساني، سياسي، جغرافيايي و نظاير آنها حداكثر بيست نفر نماينده ميتواند اضافه شود.
زرتشتيان و كليميان هركدام يك نماينده و مسيحيان آشوري و كلداني مجموعاً يك نماينده و مسيحيان ارمني جنوب و شمال هر كدام يك نماينده انتخاب ميكنند.
محدودة حوزههاي انتخابيه و تعداد نمايندگان را قانون معين ميكند.»
چند نكته:
1) كيفيت و نحوه برگزاري انتخابات مجلس شوراي اسلامي به موجب قانون انتخابات مجلس است.
2) داوطلبان با دارا بودن شرايط قانوني ميتوانند براي نمايندگي ثبتنام نمايند.
3) تأييد صلاحيت داوطلبان نمايندگي با هيأتهاي اجرايي و نظارت شوراي نگهبان است.
4) اجرا و برگزاري انتخابات با وزارت كشور از طريق مقامات اجرايي شهرستان و بخشها ليكن نظارت با شوراي نگهبان از طريق هيأتهاي نظارت شوراي نگهبان ميباشد.
5) نظارت بر صحت و سلامت انتخابات با شوراي نگهبان است.
6) براي انتخاب شدن هر فرد بايد در دورة اول اكثريت يكچهارم آراء شركتكنندگان را به دست آورد و اگر اين اكثريت حاصل نشد براي دوره دوم انتخابات ملاك اكثريت نسبي حاكم است.
7) ممكن است به خاطر جنگ يا اشغال نظامي برگزاري انتخاب در نقاطي از كشور امكانپذير نباشد در اين صورت به پيشنهاد رييسجمهور و تصويب سهچهارم مجموع نمايندگان و تأييد شوراي نگهبان انتخابات نقاط اشغال شده يا تمامي مملكت براي مدت معيني متوقف ميشود و تا زمان تشكيل مجلس جديد، مجلس قبلي كماكان باقي خواهد ماند چون كشور نبايد هيچ گاه بدون مجلس باشد.
8) براي تشكيل مجلس جديد بايد دوسوم مجموع نمايندگان رسميت يافته باشند.
9) نمايندگي سمتي ملي، كلي و غيرقابل عزل است.
10) نمايندگي سمتي شخصي و قائم به شخص است و قابل تفويض و واگذاري به غير نيست.
11) نماينده ميتواند از سمت خود استعفا دهد اين استعفا به هيأترييسه تقديم ميشود و بايد مورد موافقت نمايندگان مجلس قرار گيرد.
12) استعفا نميتواند به گونهاي باشد كه مجلس را از رسميت مياندازد.