اقدامات پس از نقض
ماده401) پس از نقض رأي دادگاه در ديوان عالي كشور، رسيدگي مجدد به دادگاهي كه به شرح زير تعيين ميگردد ارجاع ميشود و دادگاه مرجوعاليه مكلف به رسيدگي ميباشد:
الف- اگر رأي منقوض به صورت قرار بوده و يا حكمي باشد كه به علت نقص تحقيقات نقض شده است، رسيدگي مجدد به دادگاه صادركنندة آن ارجاع ميشود.
ب- اگر رأي به علت عدم صلاحيت دادگاه نقض شده باشد، به دادگاهي كه ديوان عالي كشور صالح بداند ارجاع ميگردد.
ج- در ساير موارد نقض، پرونده به شعبة ديگر از همان حوزة دادگاه كه رأي منقوض را صادر نموده ارجاع ميشود و اگر آن حوزه بيش از يك شعبة دادگاه نداشته باشد به نزديكترين دادگاه حوزة ديگر ارجاع ميشود.
1- در صورت نقض رأی توسط دیوان عالی کشور از آنجا كه رسیدگی ماهوی در شأنیت دیوان نیست لذا پرونده جهت صدور رأی مقتضی به مرجع صالح ارسال میگردد.
2- در صورتي كه ديوان عالي كشور رأي را به علت عدم صلاحيت دادگاه نقض و به دادگاه صالح ارجاع نمايد، دادگاه مذكور مكلف به رسيدگي است مگر اين كه در ارسال پرونده به مرجع صالح اشتباه شده و يا قانون متعاقباً مراجع ديگري را جهت رسيدگي تعيين نموده باشد.
ماده402) در صورت نقض رأي به علت نقص تحقيقات، ديوان عالي كشور مكلف است نواقص را به صورت يكجا و مشروح ذكر نمايد.
1- منظور از رأي در اين ماده حكم ميباشد زيرا قرار هيچگاه به علت نقص تحقيقات نقض نميگردد.
ماده403) اگر رأي مورد درخواست فرجام از نظر احتساب محكومٌ به يا خسارت يا مشخصات طرفين دعوا و نظير آن متضمن اشتباهي باشد كه به اساس رأي لطمه وارد نكند، ديوان عالي كشور آن را اصلاح و رأي را ابرام مينمايد. همچنين اگر رأي دادگاه به صورت حكم صادر شود ولي از حيث استدلال و نتيجه منطبق با قرار بوده و متضمن اشكال ديگري نباشد، ديوان عالي كشور آن را قرار تلقي و تأييد مينمايد و نيز آن قسمت از رأي دادگاه كه خارج از خواستة خواهان صادر شده باشد، نقض بلا ارجاع خواهد شد.
تبصره- هرگاه سهو يا اشتباه ياد شده در اين ماده در رأي فرجامي واقع شود، تصحيح آن با ديوان عالي كشور خواهد بود.
1- مطابق اين ماده اگر رأي فرجام خواسته متضمن اشتباهي باشد كه به اساس رأي لطمه وارد نميكند، ديوان عالي كشور حق نقض آن را ندارد.
ماده404) رأي فرجامي ديوان عالي كشور نميتواند مورد استفادة غيرطرفين فرجامخواهي قرار گيرد مگر در مواردي كه رأي ياد شده قابل تجزيه و تفكيك نباشد كه در اين صورت نسبت به اشخاص ديگر هم كه مشمول رأي فرجام خواسته بوده و درخواست فرجام نكردهاند، تسري خواهد داشت.
1- حكم مقرر در اين ماده، حكم كلي و عام ميباشد و در كلية مراحل شكايت از آراء مورد استفاده قرار ميگيرد.
ماده405) دادگاه مرجوعاليه به شرح زير اقدام مينمايد:
الف- درصورت نقض حكم به علت نقص تحقيقات، تحقيقات مورد نظر ديوان عالي كشور را انجام داده سپس با در نظر گرفتن آن مبادرت به صدور رأي مينمايد.
ب- در صورت نقض قرار، دادگاه مكلف است برابر رأي ديوان عالي كشور به دعوا رسيدگي كند مگر اين كه بعد از نقض، سبب تازهاي براي امتناع از رسيدگي به ماهيت دعوا حادث گردد. در اين خصوص چنانچه قرار منقوض ابتدائاً در مرحلة تجديدنظر صادر شده باشد، به دادگاه صادركنندة قرار ارجاع ميشود و اگر در تأييد قرار دادگاه بدوي بوده، پرونده براي رسيدگي به همان دادگاه بدوي ارجاع ميگردد.
1- در صورتی که دیوان عالی کشور قرار صادره از دادگاه بدوی را نقض نماید پرونده را جهت رسیدگی به دادگاه صادرکنندة قرار ارجاع مینماید حتی اگر قرار مذکور در دادگاه تجدیدنظر تأيید شده باشد.
ماده406) در مورد مادة قبل و ساير موارد نقض حكم، دادگاه مرجوعاليه با لحاظ رأي ديوان عالي كشور و مندرجات پرونده، اگر اقدام ديگري را لازم نداند، بدون تعيين وقت، رسيدگي كرده و مبادرت به انشاي رأي مينمايد والاّ با تعيين وقت و دعوت از طرفين، اقدام لازم را معمول و انشاي رأي خواهد نمود.
1- رسیدگی دادگاه مرجوع الیه منحصراً نسبت به قسمتی از ادعا باید انجام شود که رأی مربوط به آن نقض گردیده است. بنابراین حق رسیدگی به قسمت ابرام شده را در هیچ صورتی ندارد.
ماده407) هرگاه يكي از دو رأي صادره كه مغاير با يكديگر شناخته شده، موافق قانون بوده و ديگري نقض شده باشد، رأي معتبر لازمالاجرا ميباشد و چنانچه هر دو رأي نقض شود برابر مادة قبل (ماده406) اقدام خواهد شد.
1- مطابق ماده376 ق.آ.د.م چنان چه در موضوع یک دعوا آرای مغایری صادر شده باشد رأی مؤخر بی اعتبار بوده و همچنین رأی اول نیز در صورت مخالفت با قانون نقض خواهد شد.
ماده408) در صورتي كه پس از نقض حكم فرجام خواسته در ديوان عالي كشور دادگاه با ذكر استدلال طبق رأي اوليه اقدام به صدور رأي اصراري نمايد و اين رأي مورد درخواست رسيدگي فرجامي واقع شود، شعبة ديوان عالي كشور در صورت پذيرش استدلال، رأي دادگاه را ابرام، در غير اين صورت پرونده در هيأت عمومي شعب حقوقي مطرح و چنانچه نظر شعبة ديوان عالي كشور مورد ابرام قرار گرفت حكم صادره نقض و پرونده به شعبة ديگري ارجاع خواهد شد. دادگاه مرجوعاليه طبق استدلال هيأت عمومي ديوان عالي كشور حكم مقتضي صادر مينمايد. اين حكم در غير موارد مذكور در ماده(326) قطعي ميباشد.
1- حکم مقرر در این ماده در خصوص صدور رأی اصراری میباشد.
2- هیأت عمومی اصراری دیوان عالی کشور مرکب است از کلیة رؤسا و مستشاران شعب حقوقی یا کیفری.
3- رأی هیأت عمومی اصراری برای سایر شعب لازم الاتباع نمیباشد.
ماده409) براي تجديد رسيدگي به دعوا پس از نقض، تقديم دادخواست جديد لازم نيست.
1- در حقيقت براي تجديد رسيدگي به دعوا پس از نقض، ارائة حكم ديوان عالي كشور كافي است و تقديم دادخواست جديد لازم نميباشد.
ماده410) در رأي ديوان عالي كشور نام و مشخصات و محل اقامت طرفين و حكم يا قراري كه از آن فرجام خواسته شده است و خلاصة اعتراضات و دلايلي كه موجب نقض يا ابرام حكم يا قرار ميشود به طور روشن و كامل ذكر ميگردد و پس از امضاي آن در دفتر مخصوص با قيد شماره و تاريخ ثبت خواهد شد.
1- اگر فرجامخواهي توسط وكيل صورت گرفته باشد در رأي ديوان عالي كشور نام، مشخصات و محل اقامت وكيل نيز بايد قيد گردد.
1- با توجه به تصريح ماده 39 ق.ت.د.ع.و.ا مصوب 1373 اصلاحي 1381 اين ماده نسخ گرديد.
ماده412) منسوخ شده است.
1- با توجه به تصريح ماده 39 ق.ت.د.ع.و.ا مصوب 1373 اصلاحي 1381 اين ماده نسخ گرديد.